تاریخچه جام جهانی فوتبال
منبع : عصر دانش www.asrdanesh.com
برای استفاده از مطالب بیشتر به سایت عصر دانش www.asrdanesh.com مراجعه نمایید
در حال حاضر، مسابقات در طی نزدیک به یک ماه و با حضور ۳۲ تیم بعلاوه کشور(های) میزبان برگزار میشود که به این مرحله از مسابقات، معمولا مرحلهی نهایی جام جهانی گفته میشود، تیمها برای ورود به مرحله نهایی جام، در طی ۳ سال قبل از آغاز آن، تلاش کرده و در نهایت به همراه کشور(های) میزبان در این مسابقات حضور پیدا میکنند.
تاکنون ۱۹ جام جهانی برگزار شدهاست و تنها ۸ کشور موفق به فتح این مسابقات شدند که کشور برزیل با ۵ قهرمانی، پرافتخارترین تیم این رقابت هاست، همچنین برزیلیها تنها تیم در دنیا هستند که در تمام ۱۹ دوره رقابتها حضور داشتند. ایتالیا با چهار قهرمانی، دومین تیم پرافتخار دنیاست و آلمان با ۳ قهرمانی، اوروگوئه و آرژانتین با ۲ قهرمانی و کشورهای انگلستان، فرانسه و اسپانیا ۶ کشور دیگری هستند که تجربه کسب عنوان قهرمانی را دارند.
جام جهانی، پربیننده ترین رویداد ورزشی است طوریکه بازی فینال جام جهانی سال ۲۰۰۶ را که در کشور آلمان برگزار شد، ۷۱۵٫۱ میلیون نفر در سرتاسر دنیا بصورت زنده تماشا کردند.
میزبان ۳ دوره بعدی جام جهانی نیز انتخاب شده که برزیل در سال ۲۰۱۴ میزبان خواهد بود و کشورهای روسیه و قطر به ترتیب در سالهای ۲۰۱۸ و ۲۰۲۲ میزبان رقابتهای خواهند بود.
نخستین جام برگزار شده نیز در سال ۱۹۸۴ و با نام مسابقات قهرمانی بریتانیا برگزار شد.
در قرن ۲۰ میلادی، فوتبال رو به رشد رفت و در بازیهای المپیک تابستانی ۱۹۰۰، فوتبال بدون داشتن مدال و به عنوان یکی از ورزشهای تیمی، برگزار شد.
در سال ۱۹۰۴ بود که فیفا در سوئیس تاسیس شد، مسئولین وقت فیفا تلاش میکردند تا جدا از فوتبالی که در مسابقات المپیک برگزار میشود، مسابقات دیگری برگزار کنند اما چون اوایل ظهور این رشته ورزشی بود، فیفا توفیقی کسب نکرد و شکست خورده بود.
در المپیک سال ۱۹۰۸ بود که فوتبال برای نخستین بار، به عنوان یک ورزش رسمی در المپیک مورد استفاده قرار گرفت و فیفا مسئولیت برگزاری آن را به عهده داشت. البته در آن زمان تنها تیم ملی انگلیس یک تیم حرفهای بود و سایر تیمها دارای بازیکنان آماتور بودند که به همین دلیل در طی ۲ دوره بعدی المپیک، انگلیس مدال طلا را کسب میکرد.
در سال ۱۹۰۹ و در کنار مسابقات المپیک که برای تیمهای اماتور برگزار میشد، سر توماس لیپتون، جام توماس لیپتون را در شهر تورین برگزار کرد. البته در این رقابتهای، تیمهای ملی شرکت نداشتند بلکه از هر کشور، یک تیم باشگاهی و به عنوان نماینده در این مسابقات حضور پیدا میکرد. زمانی جام توماس لیپتون به عنوان نخستین دوره رقابتهای جام جهانی شناخته میشد. در این رقابتها، موفق ترین تیمهای ایتالیا، آلمان و سوئیس حضور داشتند اما مسئولین فوتبال انگلیس، حاضر نشدند تا یک تیم حرفهای به این مسابقات بفرستند که لیپتون از باشگاه «آکلند غربی» به نمایندگی از انگلیس، برای شرکت در این رقابتها دعوت کرد که در نهایت همین تیم هم قهرمان شد.
در سال ۱۹۱۴، فیفا مسابقات فوتبال المپیک را با عنوان جام جهانی فوتبال برای افراد اماتور به رسمیت شناخت و مسئولیت برگزاری این رقابتها را پذیرفت. این حرکت فیفا در سال ۱۹۲۰، منجر به برگزاری نسختین جام بین قارهای فوتبال شد که در آن یک کشور غیر اروپایی نیز شرکت کرد. مصر به همراه ۱۳ تیم اروپایی دیگر در این رقابتها شرکت کرد که در نهایت مسابقات با قهرمانی تیم ملی بلژیک به پایان رسید. ۲ دوره بعدی رقابتها نیز در سالهای ۱۹۲۴ و ۱۹۲۸ با قهرمانی تیم ملی اروگوئه به پایان رسید.
با توجه به موفقیت در برگزاری مسابقات المپیک، فیفا و رئیس وقت آن زمانش؛ ژول ریمه، مجددا تلاش خود را برگزاری یک جام رسمی بین المللی آغاز کردند تا بتوانند مسابقات مربوط به خود را برگزار کنند، در میسال ۱۹۲۸ بود که فیفا در شهر آمستردام تصمیمش را برای برگزاری مسابقات رسمی خود، اعلام کرد. آنها کشور اروگوئه را که در ۲ دوره قبلی جام جهانی فوتبال برای افراد اماتور قهرمان شده بود و در آستانه جشن ۱۰۰ سالگی استقلالش بود را به عنوان میزبان رقابتها، انتخاب کردند.
اعضای تیم اروگوئه در جام جهانی ۱۹۳۰ که موفق به کسب عنوان نخست شدند
در بازی فینال نیز اروگوئه میزبان توانست در حضور ۹۳ هزار تماشاگر، با نتیجه ۴-۲ آرژانتین را شکست داده و به عنوان نخستین قهرمان جام جهانی فوتبال شناخته شود. جامی که با نام جام ژول ریمه نیز از آن یاد میشود.
پس از برگزار شدن نخستین دوره رقابتهای جام جهانی، بازیهای المپیک سال ۱۹۳۲ در لوس آنجلس برگزار شد که در انجا فوتبال محبوبیت بسیار کمی داشت و بجای ان، فوتبال آمریکایی بسیار محبوب شده بود. به همین دلیل بود که مسئولین فیفا و المپیک، تصمیم گرفتند مسابقات فوتبال را در آن دوره از رقابتها برگزار نکنند. فوتبال دوباره در المپیک سال ۱۹۳۶ جزو یکی از رشتهها شد اما بیشتر از گذشته تحت شعاع جام جهانی فوتبال قرار گرفته بود.
مسابقات سال ۱۹۳۴، در کشور ایتالیا برگزار شد. جاییکه برای اولین بار مسابقات دارای مرحله گروهی شدند. ۱۶ تیم در این دوره حضور داشتند که تا سال ۱۹۸۲، این تعداد تغییری نکرد. اروگوئهایها که از بازیهای ضعیف تیمهای اروپایی در دوره گذشته نا امید شده بودند، این مسابقات را تحریم کردند. بولیوی و پاراگوئه نیز بدلیل مسائل مالی، در این مسابقات حضور پیدا نکردند تا برزیل و آرژانتین بدون برگزاری یک بازی مقدماتی، در مسابقات حضور پیدا کنند. مصر نیز در این دوره، به عنوان نخستین تیم آفریقایی حضور پیدا کرد. ایتالیاییها نیز خود توانستند در این دوره از رقابتها قهرمان شوند و تبدیل به نخستین تیم اروپایی شوند که قهرمان جام جهانی میشود.
دورههای ۱۹۴۲ و ۱۹۴۶ جام جهانی، به دلیل جنگ جهانی دوم برگزار نشد، جام جهانی ۱۹۴۲ قرار بود تا در کشور آلمان برگزار شود، این خبر در ۲۳مین سالگرد فیفا در سال ۱۹۳۶ و در برلین اعلام شده بود. اما جنگ جهانی در سال ۱۹۳۹ آغاز شد و میزبانی آلمان منتفی شد. در جوئن همین سال، قرار شد برزیل میزبان رقابتها باشد هرچند که با گسترش جنگ جهانی، برگزاری مسابقات منتفی شد آنهم در حالیکه حتی میزبان رقابتها هم مشخص نشده بود.
بعد از پایان جنگ جهانی نیز، مسابقات سال ۱۹۴۶ بدلیل خرابیهای حاصل از جنگ، برگزار نشد.
جامهای جهانی بعد از جنگ جهانی
اعضای تیم ملی اروگوئه که قهرمان نخستین جام، پس از جنگ جهانی دوم شدند
جام جهانی ۱۹۵۴ در کشور سوئیس برگزار شد و مسابقات برای اولین بار از طریق تلویزیون پخش شدند. شوروی که در مسابقات المپیک شگفتی ساز شده بودند، در این رقابتها موفق نبودند. در مرحله یک چهارم نهایی مسابقات نیز پرگل ترین بازی تاریخ رقابتها رقم خورد. جاییکه اتریش با وجود آنکه با ۳ گل از سوئیس عقب افتاده بود، در نهایت با نتیجه ۷-۵ موفق شد سوئیس را شکست دهد. در نهایت نیز آلمان غربی با برتری ۳-۲ برابر قهرمان المپیک، یعنی مجارستان موفق شد قهرمان مسابقات شود. این قهرمانی در حالی بدست آمد که آلمانیها ابتدا با ۲ گل از حریف عقب افتاده بودند. به همین دلیل این مسابقه در آلمان، با نام «معجزه برلین» معروف شدهاست.
پله و گیلمار، اعضای تیمی از برزیل بودند که نخستین قهرمانی جهان را برای برزیل به ارمغان آوردند
در حالی شیلی میزبان جام جهانی ۱۹۶۲ بود که قبل از آغاز مسابقات، زلزله ویرانگر و ۹٫۵ ریشتری شیلی رخ داد و خسارات زیادی وارد کرد. این دوره از مسابقات بخاطر خشونت زیادش و بازیهای تدافعیش بسیار مشهور شد، برای مثال بازی ایتالیا با شیلی که با برد ۲-۰ شیلی همراه بود، به نام نبرد سانتیاگو معروف شد. دو روزنامه نگار ایتالیایی، مقالهای تند درباره کشور میزبان نوشتند و در مسابقه نیز بازیکنان دو تیم به قصد مصدوم کردن بازیکنان حریف بازی میکردند و در نهایت دو بازیکن از تیم ایتالیا نیز از بازی اخراج شدند، در نهایت و برای دومین بار پیاپی، برزیل موفق شد در فینال و با نتیجه ۳-۱ تیم چکسلواکی را شکست دهد و قهرمان مسابقات شود، مارکوس کول کلمبیایی نیز تبدیل به نختستین و تنها بازیکن تاریخ شد که از روی نقطه کرنر، موفق به زدن گل در جام جهانی شد. لو یاشین این گل را دریافت کرده بود.
وضعیت کشورهای مختلف در مسابقات
در بین سالهای ۱۹۳۷ تا ۱۹۷۸، مسابقات با حضور ۱۶ تیم برگزار میشد، البته در مسابقات سال ۱۹۳۸ کشور اتریش جزوی از آلمان شده بود و به همین دلیل بود که مسابقات با حضور ۱۵ تیم برگزار شد. همچنین در مسابقات سال ۱۹۵۰ بود که به علت انصراف تیمهای هند، اسکاتلند و ترکیه، مسابقات با شرکت ۱۳ تیم برگزار شد. در آن سالها اکثر تیمهای شرکت کننده، از اروپا و آمریکای جنوبی بودند و تیمهای کمی از قارههای آمریکای شمالی، آسیا، آفریقا و اقیانوسیه در این رقابتها بودند و اکثر آنها نیز به راحتی از تیمهای اروپایی و آمریکایی جنوبی، شکست میخوردند. در واقع تا سال ۱۹۸۶، تنها آمریکا بود که جزو قاره اروپا و آمریکای جنوبی نبود اما توانسته بود از دور نخست رقابتها صعود کند و در رقابتهای سال ۱۹۳۰، به دور نیمه نهایی رسیده بود. همچنین تیمهای ملی کوبا در سال ۱۹۳۸، کره شمالی در سال ۱۹۶۶ و مکزیک در سال ۱۹۷۰ بود که توانسته بودند به مرحله یک چهارم نهایی برسند.در دوران جنگ جهانی دوم جام در ایتالیا بود و معاون رئیس فیفا، “اوتورینو باراسی” آنرا در یک جعبه کفش در زیر تختخواب خود مخفی کرده بود. برزیل در سال ۱۹۶۶ به روال عادی پس از چهار سال جام را به فیفا بازگرداند. این جام در همین سال و قبل از شروع بازیها، بخشی از نمایشگاه “فوتبال در دنیای تمبر” بود که در “وستمینستر سنترهال” لندن برگزار شده بود. در روز ۲۰ مارس ۱۹۶۶ برابر ۲۹ اسفند ۱۳۴۴ خورشیدی، زمانی که در قسمت دیگری از ساختمان نمایشگاه مراسم عبادت برگزار شده بود، ربوده شد. اما یک هفته بعد سگی ضمن بازی در باغچه جلوی خانه ای آنرا پیدا کرد. جام ژول ریمه پس از مسابقات ۱۹۷۰ برای همیشه به برزیل رفت ولی در دسامبر سال ۱۹۸۳ دوباره و این بار از ویترین فدراسیون فوتبال برزیل به سرقت رفت. در تحقیقات پلیس معلوم شد که دزدان جام را ذوب کرده اند. به این خاطر فدراسیون برزیل بدل جام را نزد یک شرکت آلمانی در شهر “هانائو” نزدیک فرانکفورت سفارش داد که اکنون در برزیل نگهداری می شود.
پس از این رویداد، فیفا از میان ۵۳ طرح که هنرمندان در رقابتی جهانی برای جام جهانی فراهم آورده بودند، جام فعلی را که طراحی تندیس ساز و سنگتراش ایتالیایی “سیلویو گازانیگا” اهل میلان است را بر گزید. جنس جام طلای ۱۸ عیار، وزن آن ۶۱۷۵ گرم و ارتفاع آن ۳۶۸ میلیمتر است. تیم برنده جام را دریافت میکند وپس از پایان مسابقات می بایستی آنرا قبل از بازگشت به کشور خود تحویل فیفا دهد. تیم قهرمان یک نسخه بدل با روکش آب طلا دریافت میکند که آنهم متعلق به فیفا میماند.
نتایج
نتایج مسابقات نهایی جام جهانی
سال |
میزبان |
بازی فینال |
بازی مقام سومی |
||||||
قهرمان |
امتیاز |
نایب قهرمان |
مکان سوم |
امتیاز |
مکان چهارم |
||||
۱۹۳۰ |
اروگوئه |
اروگوئه |
۴ – ۲ |
آرژانتین |
ایالات متحده آمریکا |
برگزار نشد* |
یوگوسلاوی |
||
۱۹۳۴ |
ایتالیا |
ایتالیا |
۲ – ۱ |
چکسلواکی |
آلمان |
۳ – ۲ |
اتریش |
||
۱۹۳۸ |
فرانسه |
ایتالیا |
۴ – ۲ |
مجارستان |
برزیل |
۴ – ۲ |
سوئد |
||
۱۹۵۰ |
برزیل |
اروگوئه |
۲ – ۱ |
برزیل |
سوئد |
n/a |
اسپانیا |
||
۱۹۵۴ |
سوئیس |
آلمان غربی |
۳ – ۲ |
مجارستان |
اتریش |
۳ – ۱ |
اروگوئه |
||
۱۹۵۸ |
سوئد |
برزیل |
۵ – ۲ |
سوئد |
فرانسه |
۶ – ۳ |
آلمان غربی |
||
۱۹۶۲ |
شیلی |
برزیل |
۳ – ۱ |
چکسلواکی |
شیلی |
۱ – ۰ |
یوگوسلاوی |
||
۱۹۶۶ |
انگلستان |
انگلستان |
۴ – ۲ |
آلمان غربی |
پرتغال |
۲ – ۱ |
شوروی |
||
۱۹۷۰ |
مکزیک |
برزیل |
۴ – ۱ |
ایتالیا |
آلمان غربی |
۱ – ۰ |
اروگوئه |
||
۱۹۷۴ |
آلمان غربی |
آلمان غربی |
۲ – ۱ |
هلند |
لهستان |
۱- ۰ |
برزیل |
||
۱۹۷۸ |
آرژانتین |
آرژانتین |
۳ – ۱ |
هلند |
برزیل |
۲ – ۱ |
ایتالیا |
||
۱۹۸۲ |
اسپانیا |
ایتالیا |
۳ – ۱ |
آلمان غربی |
لهستان |
۳ – ۲ |
فرانسه |
||
۱۹۸۶ |
مکزیک |
آرژانتین |
۳ – ۲ |
آلمان غربی |
فرانسه |
۴ – ۲ |
بلژیک |
||
۱۹۹۰ |
ایتالیا |
آلمان غربی |
۱ – ۰ |
آرژانتین |
ایتالیا |
۲ – ۱ |
انگلستان |
||
۱۹۹۴ |
آمریکا |
برزیل |
۰ – ۰ |
ایتالیا |
سوئد |
۴ – ۰ |
بلغارستان |
||
۱۹۹۸ |
فرانسه |
فرانسه |
۳ – ۰ |
برزیل |
کرواسی |
۲ – ۱ |
هلند |
||
۲۰۰۲ |
کره جنوبی |
برزیل |
۲ – ۰ |
آلمان |
ترکیه |
۳ – ۲ |
کره جنوبی |
||
۲۰۰۶ |
آلمان |
ایتالیا |
۱ – ۱ |
فرانسه |
آلمان |
۳ – ۱ |
پرتغال |
||
۲۰۱۰ |
آفریقای جنوبی |
اسپانیا |
۱ – ۰ |
هلند |
آلمان |
۳ – ۲ |
اروگوئه |
||
۲۰۱۴ |
برزیل |
تیمهایی که به جمع چهار تیم برتر راه یافتهاند
تیم |
قهرمان |
نایب قهرمان |
سوم |
چهارم |
برزیل |
۵ (۱۹۵۸, ۱۹۶۲, ۱۹۷۰, ۱۹۹۴, ۲۰۰۲) |
۲ (۱۹۵۰*, ۱۹۹۸) |
۲ (۱۹۳۸, ۱۹۷۸) |
۱ (۱۹۷۴) |
ایتالیا |
۴ (۱۹۳۴*, ۱۹۳۸, ۱۹۸۲, ۲۰۰۶) |
۲ (۱۹۷۰, ۱۹۹۴) |
۱ (۱۹۹۰*) |
۱ (۱۹۷۸) |
آلمان^ |
۳ (۱۹۵۴, ۱۹۷۴*, ۱۹۹۰) |
۴ (۱۹۶۶, ۱۹۸۲, ۱۹۸۶, ۲۰۰۲) |
۴ (۱۹۳۴, ۱۹۷۰, ۲۰۰۶*،۲۰۱۰) |
۱ (۱۹۵۸) |
آرژانتین |
۲ (۱۹۷۸*, ۱۹۸۶) |
۲ (۱۹۳۰, ۱۹۹۰) |
— |
— |
اروگوئه |
۲ (۱۹۳۰*, ۱۹۵۰) |
— |
— |
۳ (۱۹۵۴, ۱۹۷۰،۲۰۱۰) |
فرانسه |
۱ (۱۹۹۸*) |
۱ (۲۰۰۶) |
۲ (۱۹۵۸, ۱۹۸۶) |
۱ (۱۹۸۲) |
انگلیس |
۱ (۱۹۶۶*) |
— |
— |
۱ (۱۹۹۰) |
اسپانیا |
۱ (۲۰۱۰) |
— |
— |
۱ (۱۹۵۰) |
هلند |
— |
۳ (۱۹۷۴, ۱۹۷۸, ۲۰۱۰) |
— |
۱ (۱۹۹۸) |
چکسلواکی# |
— |
۲ (۱۹۳۴, ۱۹۶۲) |
— |
— |
مجارستان |
— |
۲ (۱۹۳۸, ۱۹۵۴) |
— |
— |
سوئد |
— |
۱ (۱۹۵۸*) |
۲ (۱۹۵۰, ۱۹۹۴) |
۱ (۱۹۳۸) |
لهستان |
— |
— |
۲ (۱۹۷۴, ۱۹۸۲) |
— |
اتریش |
— |
— |
۱ (۱۹۵۴) |
۱ (۱۹۳۴) |
پرتغال |
— |
— |
۱ (۱۹۶۶) |
۱ (۲۰۰۶) |
ایالات متحده |
— |
— |
۱ (۱۹۳۰) |
— |
شیلی |
— |
— |
۱ (۱۹۶۲*) |
— |
کرواسی |
— |
— |
۱ (۱۹۹۸) |
— |
ترکیه |
— |
— |
۱ (۲۰۰۲) |
— |
یوگسلاوی# |
— |
— |
— |
۲ (۱۹۳۰, ۱۹۶۲) |
اتحادجماهیر شوروی# |
— |
— |
— |
۱ (۱۹۶۶) |
بلژیک |
— |
— |
— |
۱ (۱۹۸۶) |
بلغارستان |
— |
— |
— |
۱ (۱۹۹۴) |
کره جنوبی |
— |
— |
— |
۱ (۲۰۰۲*) |
* = میزبان
^ = از سال ۱۹۵۴ تا ۱۹۹۰ عناوین آلمان مربوط به آلمان غربی است.
# = کشورهایی که به دو یا چند کشور تقسیم شدند
منبع : عصر دانش www.asrdanesh.com
برای استفاده از مطالب بیشتر به سایت عصر دانش www.asrdanesh.com مراجعه نمایید
- ۹۳/۰۴/۲۲